Avrupa’ya Rus gazı akışını sağlayan Rusya ve Ukrayna arasındaki anlaşma 31 Aralıkta sona eriyor. İki ülkeden yapılan açıklamalar anlaşmanın yenilenmeyeceği yönünde. Bu durum Türkiye’nin enerji hatlarındaki önemini kuvvetlendiriyor. Avrupa’yı ise zor günler bekliyor.
Macaristan ve Slovakya ise sevkiyatın sürmesi için girişimlerini sürdürüyor. Türkiye, TANAP ve TürkAkım gibi önemli boru hatlarının merkezinde bulunmasıyla bölgedeki yeni enerji denkleminde ön plana çıkıyor.
Ukrayna savaşı öncesinde Avrupa Birliği’nin (AB) en büyük doğal gaz tedarikçisi konumunda bulunan Rusya, yaklaşık 50 yıl süren boru hattı yatırımlarıyla 2022’ye kadar AB’deki pazar payını yüzde 40’a kadar çıkarmıştı. Savaş kaynaklı yaptırımlar nedeniyle müşterilerini ABD, Katar gibi sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tedarikçilerine ve üretimini artıran Norveç’e kaptıran Rusya, geçen yıl AB’ye yaklaşık 15 milyar metreküp doğal gaz sevk ederken, söz konusu hacim 2021’de 201,7 milyar metreküp seviyesindeydi.
GERİYE İKİ ÜLKE KALDI
Rusya’da boru hatlarıyla doğal gaz tedarikinde tekel konumunda bulunan Gazprom’un AB’deki ana müşterilerinden geriye Macaristan ve Slovakya kalırken, iki ülke de sevkiyatın devam etmesi için girişimlerde bulunmaya devam ediyor. Son olarak Slovakya Başbakanı Robert Fico 22 Aralık akşamı Moskova’ya gelerek doğal gaz sevkiyatı konusunu görüşmek üzere Kremlin’de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le bir araya geldi. Macaristan Dışişleri ve Ticaret Bakanı Peter Szijjarto da Rus gazının Macar ekonomisinin istikrarı için kritik öneme sahip olduğunu kaydetti.
PUTİN KARARLI: SEVKİYAT SEKİLECEK
Ukrayna Devlet Başkanı Volodomir Zelenskiy ise Rus gazının sevkiyatını devam ettirmeyeceklerine dair net açıklamalar yaparken, Putin de 19 Aralık’ta yaptığı açıklamada, “Bu sözleşme artık olmayacak, her şey açık, hayatta kalacağız, Gazprom hayatta kalacak.” dedi. Bölgenin enerji denklemindeki önemli rolünü kaybetmek istemeyen Ukrayna, Azerbaycan üzerinden sevkiyat sağlamak için görüşmelerde bulunurken, bu konuda somut bir ilerleme sağlanamadı.
Öte yandan, Ukrayna geçen yıl AB ve Moldova’dan yaklaşık 5 milyar metreküp doğal gaz ithal ederken, söz konusu gazın önemli kısmını tersine akış yöntemiyle Rusya’dan alınarak ülkeye geri sevk edilen Rus gazının oluşturması da dikkati çekiyor.
TÜRKİYE GÜZERGAHI DAHA KRİTİK HALA GELDİ
Rus gazını Avrupa’ya taşıyan ana boru hatları Kuzey Akım 1, Kuzey Akım 2 ve Yamal-Avrupa atıl duruma düşerken, Ukrayna’dan sevkiyatın durması halinde tek güzergah olarak Türkiye ön plana çıkıyor.
Türkiye ve Rusya arasında imzalanan anlaşma kapsamında, Ocak 2020’de faaliyete geçen TürkAkım projesi de söz konusu enerji denkleminde yüksek kapasitesiyle dikkati çekiyor. Her biri yıllık 15,75 milyar metreküp kapasiteye sahip iki hattan oluşan TürkAkım, bugüne kadar Türkiye’ye 40, Avrupa’ya ise 53 milyar metreküpten fazla doğal gaz arzı sağladı.