Bolu, dört tarafı dağlarla çevrili havası oldukça temiz bir ilimizdir. Toplamda 9 ilçesi bulunan Bolu’nun, batısında Düzce ve Sakarya, güneybatısında Bilecik ve Eskişehir yer almaktadır. Bolu’da sıkça deprem, sel, kaya düşmesi ve heyelan gibi afetlerle karşılaşılması mümkündür. Özellikle Bolu deprem konusunda en riskli noktaların başında gelmektedir. Bu sebeple çoğu Bolulu, “Bolu depreme dayanıklı mı, Bolu deprem fay hattı hangi ilçelerden geçiyor” gibi soruları masaya yatırmaktadır. İşte Bolu deprem risk haritası ve yıllara göre meydana gelmiş tüm depremlerin derinlemesine analizleri:
BOLU DEPREME DAYANIKLI MI?
Bolu, genel itibariyle dağlık bir bölge üzerinde kurulmuştur. Bu aslında yerleşim yeri olarak avantaj gibi görünse de fay hatlarına olan yakınlığı nedeniyle önemli bir risk teşkil etmektedir. Bolu’nun Dağkent ve Dodurga bölgelerinin zemin yapısının sağlamlığı nedeniyle depremde en güvenilir yerlerin başında geldiği uzmanlar tarafından aktarılmaktadır. Dolayısıyla Bolu’da yüksek katlı binaların inşaa edilmesi durumunda Dağkent ve Dodurga ilçeleri ön plana çıkmaktadır.
BOLU KAÇINCI DEPREM BÖLGESİ?
Sismik bakımdan Türkiye’nin en aktif bölgelerinden gösterilen Bolu, KAF hattı üzerinde yer almaktadır ve sıkça deprem üreten bu fay hattı Bolu’da da etkili olmaktadır. Dolayısıyla MTA’nın son diri fay haritasına göre Bolu birinci deprem bölgesi ilan edilen illerimizden biridir. Ayrıca Bolu’nun İstanbul’a da yakın olması, depremlerin genellikle İstanbul, Kocaeli, Sakarya ve Düzce gibi illerimizde de hissedilmesi anlamını taşımaktadır.
BOLU FAY HATTI NEREDEN GEÇİYOR?
Bolu, Türkiye’nin en faal ve en riskli fay hatlarının başında gelen Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın (KAF) üzerinde yer almaktadır. Bu da bolu riskli bir duruma getirmektedir. Ayrıca Bolu sınırları içerisinden geçen Kasaplar, Dağkent ve Bürnük fay hatları da geçmektedir. Bu nedenle Bolu’da inşa edilen konut ve benzeri taşınmazlar deprem yönetmeliği kuralları gereğince hayata geçirilebilmektedir.
BOLU DEPREM TARİHİ
Bolu Valiliği’nin İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü (AFAD) birimi tarafından hazırlanan kapsamlı rapora göre Bolu’da bu zamana kadar meydana gelen depremlerin kronolojik sıralaması şu şekildedir:
Düzce ve Bolu bölgesi sismik olarak oldukça aktiftir. Düzce kent merkezinin 100 km doğu ve batısında Kuzey Anadolu Fay Zonu üzerinde tarihsel ve aletsel dönemde birçok deprem olmuştur. Bu depremler tarihsel ve aletsel dönem olarak iki bölümde incelenecektir.
Tarihsel dönemde M.Ö. 2100 ve M.S. 1900 yılları arasında bu bölgede Sipahioğlu vd., (1991) tarafından hazırlanan kataloğa göre 6 tane hasar yapan deprem oluşmuştur. Aletsel dönemde ise 1900-2000 yıları arasında bu bölgede 9 tane hasar yapan deprem olmuştur. Bu depremlere ait bulgular tarih sırasına göre aşağıda sunulmuştur.
Tarihsel dönemde meydana gelen depremler:
Ambraseys vd., (1968)’e göre inceleme bölgesi içinde tarihsel dönemde aşağıdaki depremler olmuştur. Bu depremlerin gözlemsel dış merkezleri hakkında herhangi bir bilgi verilmemiştir.
2 Eylül 967 tarihinde Bolu-Çerkeş arasında büyük tahribata neden olan bir deprem olmuştur.
3 Mayıs 1035 tarihinde Gerede’nin 40 km doğu-kuzeydoğusunda özellikle Bayındır ve Hamamlı’da hasara neden olan bir deprem olmuştur.
18 Temmuz 1668 tarihinde Kastamonu, Gerede ve Bolu civarını etkileyen bir deprem olmuştur. Bu depremin birçok artçı şoku olmuştur. 24 Kasım 1863 tarihinde Bolu’da hasara neden olan bir deprem olmuştur.
Aletsel dönemde meydana gelen depremler:
1 Şubat 1944 Bolu-Gerede Depremi: 1 Şubat 1944 tarihinde meydana gelen Bolu-Gerede depreminin maksimum şiddeti Io:X (MSK) (Ergin vd., 1967), magnitüdü Ms:7.2 ve episantırı 40.80K, 32.20D (Gencoğlu, 1986) olarak saptanmıştır. Gencoglu, (1986)’na göre deprem nedeniyle 9422 yapı yıkılmış, 8206 yapı ağır hasara uğramış ve 2552 kişi ölmüş, 1182 kişi yaralanmıştır. Hasar Bolu, Gerede, Çerkeş, Beypazarı- Güdül’de fazla olmuştur.
Ambraseys vd., (1968)’e göre bu depremin artçısı olan ve hasar yapan depremler şunlardır:
11 Mart 1944 (Gerede Depremi) tarihinde meydana gelen artçı şokun magnitüdü Ms:5.8, episantırı 40.80K, 32.20D dir. Deprem nedeniyle Gerede’de 5300 yapı hasar görmüş ve 700 kişi ölmüştür.
5 Nisan 1944 (Mudurnu Depremi) tarihinde meydana gelen artçı şokun magnitüdü Ms:5.6, episantırı 40.60K, 30.90D ve derinliği 10 km dir. Deprem Mudurnu’da 900 evin hasar görmesine ve 30 kişinin ölmesine neden olmuştur.
26 Mayıs 1957 Bolu-Abant Depremi; KAFZ’ nun Mudurnu vadisindeki kesimi üzerinde gözlenen bu depremin maksimum şiddeti Io=IX, magnitüdü Ms=7.1, odak derinliği 10 km. ve episantırı 40.67K, 31.00D olarak belirlenmiştir (Gencoğlu, 1986). Deprem Bolu’dan başlayıp Abant silsilesi ve Dokurcun vadisini izleyerek batıda Akyazı’ya kadar uzanan 40 km. den fazla bir alandaki köylerde hasar ve can kaybına neden olmuştur. Gencoğlu (1986)’na göre deprem 5000 yapının ağır hasar görmesine, 52 kişinin ölümüne ve 101 kişinin ise yaralanmasına neden olmuştur.
12 Kasım 1999 Düzce Depremi; İzmit Körfezi Depreminden yaklaşık üç ay sonra meydana gelen bu depremin magnitüdü Mw=7.2, odak derinliği 11 km., episantırı 40.79K ve 31.21D olarak saptanmıştır. Düzce baseninin güneyindeki Düzce Fayı üzerinde gözlenen bu depremin maksimum şiddeti X olarak belirlenmiştir. Deprem sonucunda 26.704 ağır hasarlı, 37.825 orta hasarlı, 40.944 hafif hasarlı konut saptanmıştır. 763 kişi hayatını kaybetmiş, 4948 kişi de yaralanmıştır (Özmen, 2000).